Ba Robong ba sa tsoa memela Mary Sharpe lenaneong ho sheba ka botebo likamano pakeng tsa peto le setso sa bootsoa. Kamora puisano le Zara McDermott, Mary o ile a ikopanya le Rebecca Curran ho hlahloba sehlooho sena se thata.

“Ha ho ngoana ea lilemo li 12 ea lokelang ho ba boemong boo ho bona a hatelloang ho kopanela liphate le ho hlobola ke moshanyana ea lilemo li 12. Ha ke khone ho hatisa hoo ka ho lekaneng.”

Zara McDermott

Sengoliloeng sa BBC III "Ho Utulla Setso sa Peto" e tšoaroa ke mohlala le ea pele Island Island morupeluoa Zara McDermott e ne e le e 'ngoe ea lipapiso tse ntle ka ho fetisisa tsa morao-rao tsa hore na setso sa bootsoa se ama bacha hakae kajeno. E ne e kenyelletsa mehlala ho tloha ho ho romellana melaetsa ea selefouno ka likhoka ho isa ho ho khangoa ka thobalano ho isa ho peto ka boeona. E ile ea bontša kamoo bacha ba ikutloang ba ferekanngoa kateng mabapi le mokhoa oa ho buisana ka tsela e bontšang lerato empa e sireletsehile. Zara o ile a boela a bontša hore na litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro li tsamaile hakae ho bōpa boitšoaro le litebello tsa bacha kajeno.

Sengoliloeng sena se bontšitse hore moetlo oa ho romellana melaetsa ka selefouno o atile haholo likolong tse mahareng. E khothalelitse hore hoo e batlang e le bashanyana bohle ba shebelletse litšoantšo tsa bootsoa le ho buisana ka tsona. Ba bangata ba bona ba batla linepe tsa batho ba hlobotse ka mabifi, ba bua lintho tse kang "tsena ke maemo ao u tlang ho a etsa". Basali ba bacha le bona ba boletse hore banna ba na le litekanyetso tse sa utloahaleng tsa botle. Ba lebeletse hore basali ba bacha “ba hloke moriri, ba be banyane ebe joale ba batla matsoele a maholo le makukuno a maholo.” Ka mantsoe a bonolo feela, peto le bootsoa li amana.

Ho hlekefetsoa ka thobalano

Barutoana ba hlahang filiming eo ba khothalelitse hore hangata ke banna ba batle ba nang le mabifi a thobalano. Bana ba bang ha ba lumele hore bashanyana bao ba tummeng ba ka hlohlelletsa pefo eo ho thoeng ba e entse, 'me ba beha ngoanana molato. “O motle haholo,” hoo “ke mashano ohle, o ne a a batla!” Rea tseba hore ho joalo haholo lipaleng tseo re li utloileng ho matichere a sebetsanang le mathata a joalo likolong tsa Scotland.

Ho thata ka ho khetheha hore baeta-pele ba likolo ba tsebe ho sebetsana le liqoso tsa tlhekefetso ea thobalano sekolong. Na ba romela bana ka bobeli ba amehang hae ha lipatlisiso li ntse li tsoela pele, le haeba ho nka likhoeli? Na ba romela motho eo ho thoeng ke motlōli oa molao hae? Baetapele ba likolo ha ba tlas'a mosebetsi oa tlhokomelo ea ho sireletsa bana feela empa hape ba tlas'a mosebetsi oa ho ruta le haeba seo se bolela ho fana ka thuto ea poraefete bakeng sa moithuti kapa ba fetang a le mong lapeng e ka bitsang chelete e ngata haholo ha nako e ntse e feta bakeng sa balaoli ba lehae. Liphuputso tsa sepolesa le tsa bochochisi li ka nka likhoeli tse ngata ho phethoa.  

Khatello ea ho hula liqoso

Re utloile lipale tsa, mohlala, tsa moroetsana ea neng a tlalehile ho betoa a behiloe tlas'a khatello ho tsoa ho barutoana ba bang hore a hlakole liqoso tseo ho nahanoang ka hore litlamorao tse kholo tsa botlokotsebe ho mofosi. Ketsahalong e 'ngoe liqoso tse ling tsa peto tse entsoeng ho bana ba bang ke mohlankana eo li ile tsa hlaha. Leha ho le joalo, kaha e ne e le naleli e tummeng ea lipapali sekolong, bana ba bang ba ne ba batla hore a khutle. Ba ile ba nyatsa mongongoregi.

Baeta-pele ba likolo le matichere ba hlokomela joang liphello tsa bophelo bo botle ba kelello ba motho ea hlasetsoeng ka likamano tsa botona le botšehali? Ho na le taba e kholo ha mohlaseluoa a tlameha ho ba ka phaposing e le 'ngoe ea sekolo kapa tikolohong ea sekolo le motho ea qetang ho mo hlekefetsa ka thobalano. Likolo li na le mosebetsi o boima ho leka ho leka-lekanya litokelo tsa bohle ba amehang. Ba hloka tšehetso e ngata ho tsoa ho mmuso kamoo ho ka khonehang.

Netefatso ea lilemo ea hlokahala

'Muso oa UK o ile oa lahleheloa ke monyetla oa bohlokoa oa ho thusa ho fokotsa ho fihlella litšoantšo tsa bootsoa ke bana ha ba thibela molao oa ho netefatsa lilemo tsa bootsoa. E ne e le monyetla oa ho senya potoloho ea peto le bootsoa. Sena se ne se le Karolong ea 3 ea Molao oa Moruo oa Digital 2017. Ba e entse nakong ea likhetho tse akaretsang tsa 2019. Bahlahlobisisi ba haufi le No 10 ba re ke qeto e tsoang ho No 10 ka boeona ea ho se sebelise molao ona oa bohlokoa. Qeto e ne e amana le tšabo ea banna ba baholo ba khathatsoang ka metsotsoana e seng mekae ho paka hore ba fetile lilemo tse 18 ha ba fumana litšoantšo tsa bootsoa le hore sena se ne se tla etsa hore ba se ke ba vouta bakeng sa ba Conservatives likhethong tse akaretsang.

Tloaelo ea bootsoa e metse ka metso 'me litšoantšo tsa bootsoa tse thata li fumaneha ka bolokolohi fonong e' ngoe le e 'ngoe. E hloka karabelo ea boemo ba mmuso ho sebetsana le likotsi tse tokomaneng ena e totobalitseng. Likotsi tse boletsoeng ke feela ntlha ea leqhoa. Likotsi tse tlalehiloeng tsa bophelo bo botle ba 'mele le ba kelello li ngata. Ho joalo le ka litlamorao likamanong, phihlellong ea thuto le botlokotsebeng.

Ho tsamaisa bocha

Bocha ke mohato o thata ka ho fetisisa oa tsoelo-pele ho batho ba bangata. Re leka ho tloha sebakeng se sireletsehileng sa lelapa ho ea lefatšeng la batho ba baholo re le motho ea ikemetseng. Haeba bacha ba ntse ba bōptjoa ke setso sa bootsoa hore ba itšoare ka litsela tse feteletseng tsa ho kopanela liphate tseo tse ling tsa tsona li leng kotsi le tse seng molaong, ho bolela hore bohle re lokela ho falimeha le ho feta ho ruta le ho sireletsa bacha ba bang nakong ena ea bophelo ba bona.

Re tseba ho tsoa likolong tseo re li etileng e le karolo ea mosebetsi oa rona ho The Reward Foundation hore ho romellana melaetsa ea selefouno ka likhoka ho atile. Hape rea tseba hore khatiso e ncha ea tumello ea lithuto tsa PSHE likolong ha e ntse e le ea bohlokoa, ha e lekane ho sebetsana le phello ea setso sa bootsoa ka kakaretso. Halofo ea bacha ba nang le bothata ba bootsoa ke baroetsana. Bakeng sa bacha bana tumello ea motho ka mong ha e na thuso.

Ho ruta bana ka phello ea bootsoa bokong ba bona bo ntseng bo hola ho bohlokoa haholo. Tsa rona lithuto tsa mahala ho romela melaetsa e litšila ka selefouno le litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro inthaneteng li fa matichere le bana lithulusi tsa bohlokoa. Ba thusa barutoana ho batlisisa hore na bootsoa bo ka ba ama joang. Joale ba sebelisa mekhoa e lekiloeng le e lekiloeng ea ho sebetsa ho loantša likotsi tsa bootsoa. Ka tsela eo bana ba rōna ba ka ba boemong bo molemonyana ba ho thabela ho hōlisa likamano tse molemo, tse sireletsehileng le tse lerato ha ba se ba hōlile ka ho lekaneng hore ba ka etsa joalo.